PSX Extreme

PSX Extreme – miesięcznik o grach konsolowych, wydawany od 1997 roku, obecnie przez firmę Idea Ahead. Założycielami pisma byli Wojciech [Aju] Oczko i Sebastian [Fenix] Kajdan, którzy wcześniej działali na scenie Amigowej. Decyzja o wspólnym przedsięwzięciu zapadła w lipcu 1997 roku podczas Intel Outside Party IV, gdzie Aju prezentował konsolę Sony PlayStation. W ciągu kilku tygodni wspólnicy zarejestrowali nowy tytuł (nazwę „PSX Extreme” wymyślił Sebastian), przeprowadzili rekrutację autorów i rozpoczęli prace nad pierwszym numerem. Premiera „nieoficjalnego magazynu użytkowników PlayStation”, którego redaktorem naczelnym został Wojciech Oczko, miała miejsce we wrześniu 1997 roku. Nakład wynosił 10 000 egzemplarzy, czasopismo liczyło 40 kolorowych stron i kosztowało 4,90 zł.

Pomimo kłopotów z kolportażem (nakład drukowano w ratach), sprzedaż pierwszego numeru okazała się być satysfakcjonująca. Prace nad kolejnymi ruszyły pełną parą. Redakcję zasilili nowi redaktorzy, m.in. Tomasz [HIV] Kozieł, Marcin [Myszaq] Teller i Przemysław [Ściera] Ścierski. Zwiększono nakład, powiększono objętość do 52, a następnie do 68 stron, dodano nowe rubryki (listy, testy sprzętu, felietony, retro), a także zmodyfikowano system ocen i zmieniono szatę graficzną. Pismo nabierało kształtów i profesjonalnego charakteru, a także znaczenia, co zauważył rynek. Od trzeciego numeru zaczęły pojawiać się reklamy, redakcja nadawała także własną audycję w regionalnym radiu „Rezonans”. W numerze 16 osiągnięto 100 stron, w PSX 40 – 132. Po wprowadzeniu 7% podatku VAT na prasę, od numeru 42 (luty 2001) redakcja była jednak zmuszona drastycznie zredukować objętość pisma, nawet do 84 stron. Niestabilna sytuacja trwała jeszcze przez kilka lat i dopiero od 2005 roku 100 stron stało się standardem.

W PSX Extreme od samego początku postawiono na luźny, młodzieżowy styl, wyróżniający go na tle konkurencji. Zwolennikiem takiej konwencji był zwłaszcza Przemysław [Mr. Ściera] Ścierski, najpierw zastępca, a od grudnia 1998 roku redaktor naczelny pisma. Pełne humoru teksty, pisane slangiem typowym dla nastolatków, oraz powykrzywiane twarze redaktorów stały się wizytówką magazynu. Było w tym sporo autoironii, bo redaktorzy nie wahali się używać w stosunku do siebie określeń typu „zgredziole”, naczelnego nazywali „ścierwem”, a swoje pismo „szmatławcem”. Wiele z tych określeń przyjęło się na stałe i funkcjonuje do dziś. Na łamach pisma utworzono szereg rubryk umożliwiających zaprezentowanie zwariowanych pomysłów „zg(red)ów”, jak Hyde Park, komiks, Wesoła Kamera czy Śmietnik. Takie podejście przysporzyło PSX Extreme wielu fanów, szczególnie wśród młodzieży, z drugiej strony odrzuciło graczy preferujących bardziej poważny styl dziennikarstwa. Dla tych drugich pozostawały periodyki konkurencji, jak NEO czy NEO Plus. Po odejściu Ściery w 2011 roku kolejni redaktorzy naczelni stonowali nieco styl pisma.

Młodzieńcza werwa redaktorów i ich arsenał pomysłów przekładały się na ciągły rozwój periodyku, który co rusz modyfikowano, ulepszano, dodawano nowe rubryki i kąciki. Zaowocowały również pokrewnymi projektami wydawniczymi. W listopadzie 1998 roku na rynku zadebiutował pierwszy z „ekstrimowych” poradników, zawierający materiały, które nie zmieściły się w regularnych wydaniach (tipsy i tricki, kody, porady, opisy sprzętowe i gier itd.). Poradnik PSX Extreme (wydawany później jako Poradnik Extreme) zyskał dużą popularność i jego kolejne edycje ukazywały się przez 10 kolejnych lat (łącznie 13 numerów). Gorzej wyszło z innym redakcyjnym projektem z 1999 roku – multiplatformowym periodykiem Man!ak. Magazyn z założenia zawierał dużą ilość krótkich opisów gier, chodziło bowiem o zmieszczenie jak największej liczby tytułów. Opinie wielu autorów, porównania wersji na poszczególne platformy, testy sprzętowe, emulacja, retro itd., a wszystko podlane „psx-owym” humorem. Pomysł jednak nie wypalił i czasopismo zostało zamknięte po wydaniu zaledwie trzech numerów.

Od samego początku w PSX Extreme kładziono duży nacisk na kontakt z czytelnikami. Ich opinie, pozyskiwane za pomocą ankiet, telefonicznie lub w czasie osobistych spotkań miały ogromny wpływ na kształt pisma. Redaktorzy niejednokrotnie udostępniali własne prywatne numery telefonów, dzięki czemu można było do nich zadzwonić, podzielić się pomysłami, poprosić o pomoc w przejściu gry itd. Jako, że w pierwszych latach działalności pisma internet był jeszcze w powijakach (oficjalną stronę pisma uruchomiono dopiero w 2001 roku), symbolem kontaktu z fanami stała się rubryka „Listy”. Dział ten, prowadzony do dziś przez Tomasza [HIV-a] Kozieła, w szczytowym okresie popularności zajmował nawet 6 stron, dorabiając się własnego stylu i sympatyków. O specyficznym poczuciu humoru HIV-a świadczy nie tylko styl, w jakim odpowiada czytelnikom, ale również utworzone przez niego mini-rubryki: debil miesiąca, pchli targ, rodzyny, prywata czy HC room czyli pokój gracza.

Oprócz wspomnianych wyżej, jedną z najbardziej charakterystycznych dla PSX Extreme form kontaktu z czytelnikami były cykliczne imprezy dla czytelników, tzw. Extreme Party. Na pierwszej, którą zorganizowano w maju 2000 roku, zjawiło się 1500 fanów. Organizowano pokazy, konkursy, turnieje i konsolowe rozgrywki, a przede wszystkim bawiono się wspólnie. Relacje z imprezy pojawiały się na łamach „szmatławca”. Na przestrzeni lat odbyło się kilka edycji, początkowo w Katowicach, później w Warszawie, a na każdej bawiło się minimum kilkaset osób.

Kluczową zmianą, jaka zaszła po kilku latach działalności pisma, było przekształcenie go w magazyn multiplatformowy. Decyzja ta została poprzedzona plebiscytem, ogłoszonym w numerze 41 (1/2001). Poproszono czytelników o odpowiedź na jedno pytanie: „Czy chcesz, aby w PSX Extreme znalazły się informacje (zapowiedzi, krótkie recenzje) dotyczące rynku innych konsol?”. W marcowym numerze ogłoszono wyniki plebiscytu, według których 56% fanów była za zmianą profilu pisma. Tym samym numer 43 (3/2001) był jednocześnie pierwszym multiplatformowym (bez PC), a periodyk zmienił nazwę z „nieoficjalnego magazynu użytkowników PlayStation” na „nieoficjalny magazyn użytkowników konsol”.

Lata 2000 upłynęły pod znakiem ciągłego rozwijania formuły pisma, powstawały nowe rubryki, dopieszczano layout, uatrakcyjniano wydania (dwie okładki, kalendarze, DVD z trailerami na X360 itp.). Na kolejny przełom trzeba było poczekać do połowy 2011 roku, kiedy to Przemysław Ścierski (posiadający prawa do tytułu) przeniósł redakcję do Warszawy, a następnie sprzedał PSX Extreme wydawnictwu AD Music. Sam na stałe opuścił branże gier. Nowym redaktorem naczelnym został Grzegorz [Butcher] Drabik. Pod jego „rządami” pismo stało się bardziej „poważne”, wprowadzano też nowinki, np. cyfrową wersję magazynu, która bardzo dobrze sprzedawała się za granicą. W kwietniu 2014 roku „szmatławiec” świętował wydanie 200-ego numeru.

Od 2016 roku redaktorem naczelnym PSX Extreme jest Roger [Roger] Żochowski. W 2019 roku pismo zostało kupione przez firmę Idea Ahead Roberta Łapińskiego, wydawcy Pixela. W tamtym czasie sprzedaż periodyku kształtowała się na poziomie 13 tys. egzemplarzy. W związku z sytuacją pandemiczną, w roku 2020 zaczęły się kłopoty z terminowością ukazywania się magazynu, spadła także sprzedaż. Rentowność próbowano ratować m.in. przez sprzedawanie w atrakcyjnej cenie łączonych prenumerat PSXE i Pixela czy zorganizowanie wsparcia na Patronite.pl. W kolejnym roku doszły drastyczne podwyżki cen papieru i jego ogólny deficyt na rynku. Ostatecznie wydawca w skali roku zmuszony był podnieść cenę o prawie 50%, niemniej pismo przetrwało jako miesięcznik i funkcjonuje do dzisiaj. W sierpniu 2022 ukazał 300-tny numer, w listopadzie w Warszawie zorganizowano Extreme Party 2022 z okazji 25-tych urodzin pisma. W 2023 roku, oprócz wydawania regularnego miesięcznika, redakcja opracowała trzy numery specjalne o konsolach retro. W kwietniu 2024 nastąpiła zmiana wydawcy – nowym został Paweł [Perez] Myśliwiec, były pracownik Advertigo (wcześniejszego wydawcy PSX Extreme) i członek redakcji.