Bajtek

Bajtek – legendarny polski miesięcznik o tematyce komputerowej, wydawany w latach 1985-1996. Koncepcję pisma i tytuł (pochodzący od bajta – jednostki informacji) wymyślił pod koniec 1984 roku redaktor „Przeglądu Technicznego” Władysław Majewski. Projekt, dzięki wsparciu Macieja Hoffmana (Dyrektora RSW „Prasa-Książka-Ruch”), redaktorów Waldemara Siwińskiego („Sztandar Młodych”) i Zbigniewa Siedleckiego („Odrodzenie”), naukowców prof. Władysława M. Turskiego, doc. Stanisława Waligórskiego, Jerzego Dańdy), a także PRL-owskich polityków (Jerzego Jaskierni, Aleksandra Kwaśniewskiego) wystartował rok później. We wrześniu 1985 w kioskach pojawił się pierwszy numer Bajtka jako dodatku do „Odrodzenia” i „Sztandaru Młodych”. Misją pisma, zgodnie z podtytułem „z mikrokomputerem na ty”, było edukowanie młodzieży, propagowanie informatyki i „zwalczanie analfabetyzmu mikrokomputerowego w Polsce”, jak zaznaczyli we wstępie pierwszego numeru autorzy. Mimo słabej jakości druku i czarno-białej szaty graficznej, Bajtek odniósł ogromny sukces, a 50-tysięczny nakład nie był w stanie pokryć zapotrzebowania rynku.

Dobre wyniki sprzedaży i duża popularność periodyku sprawiły, że pod koniec 1985 roku Rada RSW „Prasa-Książka-Ruch” podjęła decyzję o podniesieniu nakładu i wydawania Bajtka jako samodzielnego tytułu. Plany te zostały zablokowane przez byłego redaktora naczelnego „Sztandaru Młodych” Aleksandra Kwaśniewskiego, świeżo wybranego na Ministra ds. Młodzieży. Jego decyzją Bajtek pozostał dodatkiem do „Sztandaru Młodych”. Władysław Majewski uznał takie działanie za zamach na niezależność redakcji i opuścił czasopismo. Kilka miesięcy później założył konkurencyjny magazyn – Komputer. Bajtek natomiast zaczął rok 1986 z nową, kolorową szatą graficzną i nakładem sięgającym 200 000 egzemplarzy. W krótkim czasie wykrystalizował się też układ pisma funkcjonujący przez kilka kolejnych lat. Część działów na stałe zadomowiła się w Bajtku: klany komputerowe (Atari, Spectrum, Commodore, Amstrad, potem IBM), wywiady, kursy programowania dla „przedszkolaków” czy rubryka dla graczy.

Bajtkowa rubryka dla graczy „Co jest grane” była przez dłuższy czas jedyną stałą rubryką o komputerowej rozrywce w polskiej prasie. Z tego też tytułu cieszyła się wśród czytelników ogromną popularnością, a miesięcznie w sprawie gier przychodziło do redakcji ponad 3 tysiące listów. Rubryka zajmowała w piśmie cztery strony, na których najczęściej zamieszczano: mapę do gry numeru (ręcznie rysowaną), listę przebojów, opisy gier, zdjęcia króla / królowej gier, listy oraz poke’i (ułatwienia). Widząc tak duże zapotrzebowanie na informację o komputerowej rozrywce, w 1987 roku redakcja wydała Dodatek Specjalny do Bajtka: 7 wspaniałych gier. Był to pierwszy polski egzemplarz gazety poświęcony wyłącznie grom. Na 10 stronach opisano i zamieszczono mapy do 7 gier na 8-bitowce. Drugi, podobny tematycznie numer Bajtka pojawił się w kwietniu 1990 roku i nosił nazwę Numer Specjalny Bajtka: Top Secret. Był on zapowiedzią nowego, dedykowanego wyłącznie grom magazynu (Top Secret), który, tworzony przez redaktorów Bajtka, zadebiutował na rynku pół roku później.

Zmiany systemowe miały istotny wpływ na losy pisma. Na początku 1990 roku, po upadku RSW „Prasa-Książka-Ruch” zawiązała się Spółdzielnia „Bajtek”, która przejęła prawa do wydawania tytułu. Tym samym Bajtek przestał być dodatkiem do „Sztandaru Młodych”, a stał się tworem niezależnym. Ewolucja magazynu nabrała tempa. Motorem zmian, oprócz przemian organizacyjnych, był szybki postęp technologiczny. Spadek znaczenia komputerów 8-bitowych, ekspansja maszyn 16-bitowych, a w szczególności PC wymusiła wprowadzenie nowych i likwidację starych działów. Również rubryka „Co jest grane” przeszła modernizację. Z pisma znikły mapy do gier (które publikowano w Top Secret), położono nacisk na promowanie tytułów od legalnych dystrybutorów. To, plus pojawiająca się coraz większa ilość periodyków tylko o grach na rynku, spowodowały spadek zainteresowania Bajtkiem przez graczy. Magazyn oczywiście wciąż miał swój target, byli to czytelnicy, którzy chcieli być na bieżąco z techniką komputerową i pragnęli doskonalić swoje umiejętności w programowaniu / obsłudze sprzętu komputerowego.

Zimą 1993 roku Bajtek obchodził jubileusz wydania 100-tnego numeru miesięcznika. Wydaje się, że od tego momentu zaczął się stopniowy regres w działalności periodyku. W ciągu kolejnych 3 lat trzykrotnie zmieniali się redaktorzy naczelni. Pismo nie rozwijało się, nie powiększało ilości stron i połowie lat lat 90-tych na tle konkurencji (PC World Komputer, CHIP, Enter) wyglądało po prostu blado. Następstwem był spadek sprzedaży, co przy braku profesjonalnego działu reklamy w piśmie fatalnie odbiło się na jego finansach. Nakład spadł do 55 tys. egzemplarzy. To jednak nie koniec kłopotów i w latach 1995-1996 na zespół Bajtka spadły kolejne ciosy. Najpierw skradziono sprzęt komputerowy z nowej siedziby redakcji. Potem nastąpił wzrost ceny papieru i kosztów druku. Ostatecznym gwoździem do trumny okazał się upadek Agrobanku, w których Spółdzielnia „Bajtek” trzymała swoje oszczędności. W efekcie jesienią 1996 roku, po 11 latach obecności na rynku, najstarsze ówcześnie polskie pismo komputerowe zakończyło działalność.

Bajtek odegrał ogromną rolę zarówno w edukacji informatycznej, jak i propagowaniu komputerowej rozrywki wśród Polaków. Warto wspomnieć, iż wychowało się na nim całe pokolenie dziennikarzy growych. To tutaj zaczynali przyszli redaktorzy naczelni czołowych polskich czasopism: Marcin Przasnyski (Top Secret, Secret Service), Marcin Borkowski (Top Secret), Waldemar Nowak (Top Secret), Aleksy Uchański (Top Secret, Gambler, Play, Komputer Świat Gry), Emil Leszczyński (Reset, Secret Service) czy Jacek Marczewski (Reset). Do Bajtka pisało wielu autorów jak Łukasz [Luke] Czekajewski, Dariusz [Sir Haszak] Michalski czy Piotr [Gawron] Gawrysiak, których nazwiska i pseudonimy do dziś są znane każdemu szanującemu się miłośnikowi gier.